خاویر مایلی، آنارکو کاپیتالیستی (طرفداران نظریه جایگزینی دولت متمرکز با نظام مالکیت خصوصی) که روز یکشنبه به ریاست جمهوری آرژانتین رسید، قصد دارد پزو واحد پول کشورش را کنار گذاشته و دلار آمریکا را به‌عنوان پول ملی جایگزین آن کند.
رئیس جمهور منتخب، خاویر مایلی با حذف پول ملی تضعیف‌شده و سلب قدرت از بانک مرکزی برای چاپ پول، به‌دنبال از بین بردن تورم افسارگسیخته‌ای است که برای دهه‌ها سومین اقتصاد بزرگ آمریکای لاتین را تحت‌الشعاع قرار داده است. اقتصاددانان می‌گویند چاپ کنترل‌نشده پول برای پوشش مخارج عمومی‌باعث افزایش 143 درصدی تورم شده است که یکی از بالاترین تورم‌ها در جهان به‌شمار می‌رود.
مایلی اواخر روز یکشنبه گفت: «تعطیلی بانک مرکزی یک تعهد اخلاقی است.» اما کسب حمایت کنگره آرژانتین و اجرای طرح به‌اصطلاح دلاریزه کردن او می‌تواند با چالش‌هایی همراه باشد، زیرا کشورهای دیگر مانند السالوادور که دلاریزه شده‌اند بسیار کوچک‌تر هستند.
با توجه به ورشکستگی اقتصاد آرژانتین، اقتصاددانان می‌گویند که این کشور بودجه لازم برای اجرای یک پیشنهاد بلندپروازانه مانند دلاریزه کردن را ندارد. علاوه بر این، در سال‌های اخیر، این کشور دسترسی به بازارهای جهانی بدهی را از دست داده است.
الخاندرو ورنر، اقتصاددان سابق صندوق بین‌المللی پول می‌گوید: «برای تبدیل کل پایه پولی به دلار به بازارهای سرمایه نیاز دارید، اما به آن‌ها دسترسی ندارید.»
مایلی پس از پیروزی متعهد شد که دولت بزرگ آرژانتین را اصلاح کند، هزینه‌ها را کاهش دهد، پای اقتصاد این کشور را به بازارهای جهانی باز کند و شرکت‌های دولتی مانند شرکت نفت YPF را بفروشد. سهام YPF با پیش‌بینی برنامه‌های خصوصی‌سازی بلندپروازانه مایلی در بازار نیویورک 36 درصد جهش کرد.
موانع جایگزینی پزو با دلار
یکی از موانع اصلی برنامه‌های مایلی برای جایگزینی پزو، کنگره‌ای است که در آن هیچ جناح سیاسی اکثریت را در اختیار ندارد. جنبش پرونیسم با گرایش چپ که تا مراسم تحلیف مایلی در 10 دسامبر بر آرژانتین حکومت خواهد کرد، و همچنین ائتلاف راست میانه هر کدام کمتر از نیمی از کرسی‌های مجلس سنا و مجلس سفلی را در اختیار دارند. هنوز مشخص نیست مستقلین و میانه‌روها که کرسی‌های باقیمانده مجلس را در دست دارند، چگونه به پیشنهاد مایلی پاسخ خواهند داد.
دادگاه آرژانتین چالش دیگری سرراه رئیس جمهور منتخب است. در ماه سپتامبر، قاضی دادگاه عالی، هوراسیو روزاتی، به روزنامه اسپانیایی ال‌پائیس گفت که جایگزینی پزو با یک ارز خارجی خلاف قانون اساسی و نقض حاکمیت ملی است.
در گزارشی که روز یکشنبه منتشر شد، اقتصاددانان گلدمن ساکس گفتند: «همانند همه موارد دیگر در اقتصاد، ناهار رایگان وجود ندارد و پذیرش، حفظ و بهره‌مندی از دلار آمریکا می‌تواند چالش‌برانگیز باشد».
اگر آرژانتین دلار را بپذیرد، به تعداد انگشت‌شماری از کشورهای کوچک‌تر دیگر در منطقه خواهد پیوست که از دلار استفاده می‌کنند، از جمله اکوادور، السالوادور و پاناما.
مواهب و معایب دلاریزه‌شدن
دلاریزه‌شدن با تحت کنترل درآوردن تورم و کاهش نرخ بهره، ثبات اقتصادی برخی از این کشورها را فراهم کرده و در عین حال، چاپ پول برای پوشش شکاف‌های بودجه را برای این دولت‌ها غیرممکن کرده است.
اما اقتصاددانان می‌گویند دلاریزه‌شدن در اکوادور و السالوادور به‌طور خودکار اصلاحی در امور مالی ایجاد نکرده است.
آگوستو دلاتوره که در دهه 1990 رئیس بانک مرکزی اکوادور بود، می‌گوید: «این کار، جایگزینی برای اصلاحات ساختاری نیست، اما بدون شک می‌تواند ثبات اسمی را فراهم کند. همچنین محیط تراکنش‌های مالی بسیار باثبات‌تر و نرخ تورم بسیار پایدارتری را به شما بدهد.»
تحلیل‌گران می‌گویند دلاریزه‌شدن برای کشورهایی که به‌خوبی در اقتصاد جهانی ادغام شده‌اند، بهترین کارکرد را دارد، اما برای آرژانتین که یکی از بسته‌ترین اقتصادهای جهان را دارد، چالشی بالقوه به‌شمار می‌رود. اقتصاد صادرات‌محور مبتنی بر کامودیتی آرژانتین نیز برخلاف پاناما، چرخه تجاری متفاوتی نسبت به ایالات متحده دارد. این بدان معناست که تصمیمات سیاست پولی در ایالات متحده می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر اقتصاد آرژانتین داشته باشد.
اقتصاددانان می‌گویند که آرژانتین بدون پول ملی خود، فاقد ابزارهای پولی برای مهار شوک‌های خارجی خواهد بود. مارتین کاستلانو، اقتصاددان می‌گوید: «اقتصاد آرژانتین برای جذب شوک‌هایی مانند کاهش شدید قیمت‌های صادرات، نوسانات قیمت محصولات کشاورزی، افزایش قیمت نفت، تأثیر جنگ بر تقاضای صادراتی، بی‌ثباتی سیاسی که منجر به خروج سپرده‌ها می‌شود، انعطاف‌پذیر نخواهد بود.»
تجربه‌های مشابه در منطقه
برای دلاریزه‌شدن دو شیوه وجود دارد، روش اکوادور و روش السالوادور. رافائل بارازا که بیش از دو دهه پیش و در زمان پذیرش دلار آمریکا توسط السالوادور، رئیس بانک مرکزی این کشور بود، معتقد است مورد آرژانتین بیشتر شبیه اکوادور است.
در السالوادور، دلاریزه‌شدن دولت از حمایت صندوق بین‌المللی پول، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده و بانک جهانی برخوردار بود. بارازا گفت: «آن‌ها با طراحی فنی ما را همراهی کردند. آن‌ها از آن‌چه در حال رخ دادن بود بسیار آگاه بودند، هیچ تصوری وجود نداشت که کاری بداهه است.»
مانند اکوادوری‌ها قبل از دلاریزه‌شدن، بسیاری از آرژانتینی‌ها بیزاری مشابهی نسبت به ارز خود دارند. پزو از زمان شروع به‌کار دولت فعلی در سال 2019، حدود 90 درصد ارزش خود را در برابر دلار در بازار سیاه از دست داده است. مردم محلی ده‌ها میلیارد دلار در خارج از کشور، ذخیره کرده‌اند. در حالی‌که برخی دیگر ترجیح می‌دهند ارزهای دیجیتال را در اختیار داشته باشند.
تحلیل‌گران می‌گویند که آرژانتین باید حدود 30 میلیارد دلار برای دلاری کردن اقتصاد خود وام بگیرد، در زمانی که اساساً از بازارهای سرمایه منفک شده است. اگر پزو کاهش ارزش بیشتری پیدا کند، این مقدار می‌تواند کمتر باشد. با این حال، اقتصاددانان می‌گویند این موضوع ریسک رشد تورم را افزایش می‌دهد. با این حال، شاید راه درمان دیگری برای نجات اقتصاد بیمار آرژاانتین وجود نداشته باشد.
منبع: وال‌استریت جورنال
