شاخص قیمت مصرف کننده چیست؟ آشنایی با معیار اندازه‌گیری نرخ تورم

در تصمیم‌گیری‌های مالی و سرمایه‌گذاری، شاخص‌ها و داده‌های اقتصادی مهم، نقش موثری دارند. شاخص قیمت مصرف کننده یا CPI، یکی از شاخص‌های اقتصاد کلان است که تغییرات قدرت خرید مصرف‌کنندگان را نشان می‌دهد. CPI عمدتاً به کشور آمریکا مربوط است و میزان تغییر هزینه کالاها و خدماتی که توسط شهروندان این کشور خریداری می‌شوند را با ماه‌های گذشته مقایسه می‌کند. با کمک این شاخص، می‌توان نرخ تورم را اندازه‌گیری کرد و بر اساس آن، تصمیمات معاملاتی درستی گرفت. در این مقاله قصد داریم تا شاخص CPI را بررسی کنیم.

شاخص قیمت مصرف کننده چیست؟

Consumer Price Index شاخص مهمی محسوب می‌شود و معامله‌گران آن‌را با نام شاخص قیمت مصرف ‌کننده می‌شناسند. CPI شاخصی است که نشان می‌دهد قیمت پرداخت‌ شده توسط مشتریان آمریکایی برای سبد کالا و سرویس‌های مختلف، چگونه در هر ماه تغییر می‌کند. این شاخص توسط اداره آمار کار BLS ایالات متحده محاسبه می‌شود و میانگین وزنی هزینه‌های مصرف‌کنندگان آمریکایی را نمایش می‌دهد.

آیا از شاخص CPI برای بررسی تورم استفاده می‌شود؟

CPI یکی از شاخص‌های اقتصادی مهم است که برای سنجش تورم و تورم‌زدایی استفاده می‌شود. برای گزارش‌دهی CPI از روش‌های مختلفی مانند نظرسنجی، نمونه‌برداری از قیمت‌ها و شاخص‌های وزنی بهره می‌گیرند. شاخص CPI با شاخص قیمت تولیدکننده PPI که تغییرات قیمت کالاها و سرویس‌ها را نشان می‌دهد، متفاوت است.

نحوه محاسبه شاخص CPI

برای اندازه‌گیری تغییرات قیمت کالاها و خدمات از شاخص قیمت مصرف کننده استفاده می‌کنند. CPI قیمت کالاهایی را محاسبه می‌کند که مردم معمولاً مصرف می‌کنند. این شاخص توسط اداره آمار کار ایالات متحده، ماهانه با بررسی ۸۰ هزار قیمت از ۲۳ هزار فروشنده و سرویس‌دهنده مختلف محاسبه می‌شود. این شاخص بیش‌تر به مناطق شهری مربوط است، اما نسخه‌ای گسترده‌تر از آن نیز وجود دارد که ۹۳ درصد از جمعیت آمریکا را شامل می‌شود.

قیمت مسکن یک سوم از شاخص CPI کل را تشکیل می‌دهد. این قیمت‌ها با نظرسنجی از ۵۰ هزار خانوار در مورد اجاره‌هایشان به‌دست می‌آیند. این قیمت‌ها برای محاسبه تغییرات اجاره‌ها و اجاره معادل با مالکیت Owners equivalent که هزینه نگهداری و تعمیرات خانه‌ها را نشان می‌دهد، استفاده می‌شوند.

شاخص CPI همچنین شامل هزینه‌های کاربر، فروش‌ها و مالیات غیرمستقیم است. اما مالیات بر درآمد و هزینه سرمایه‌گذاری‌ مثل سرمایه‌گذاری در سهام، اوراق قرضه یا بیمه‌های عمر در این شاخص محاسبه نمی‌شوند.

شاخص CPI با در نظر گرفتن اثر جایگزینی، بیان می‌کند که مشتریان از خرید کالاهایی که گران‌تر شده‌ است، خودداری می‌کنند. این شاخص همچنین قیمت کالاهایی که کیفیت آن‌ها تغییر کرده است را نیز تنظیم می‌کند.

انواع شاخص CPI

Consumer Price Index اندازه‌گیری میانگین متغیر قیمت‌های پرداخت شده توسط مصرف‌کنندگان برای سبدی از کالاها و خدمات را در طول زمان مشخصی برعهده دارد. بسته به گروه جمعیت، منطقه جغرافیایی و فراوانی محاسبه، انواع مختلفی از CPI وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می پردازیم.

شاخص قیمت مصرف کننده CPI-U

این CPI برای همه مصرف‌کنند‌ه‌گان شهری است که حدود 93٪ از جمعیت ایالات متحده را پوشش می‌دهد. این نوع شاخص CPI شامل همه خانوارهای شهری، صرف‌نظر از درآمد یا شغل آن‌ها می‌شود.

شاخص قیمت مصرف کننده CPI-W

این CPI برای حقوق بگیران شهری و کارمندان شهری است که حدود 29٪ از جمعیت ایالات متحده را پوشش می‌دهند. این شاخص فقط شامل خانوارهای شهری می‌شود که منبع درآمد اصلی آن‌ها دستمزد یا حقوقی است که دریافت می‌کنند.

شاخص قیمت مصرف کننده زنجیره‌ای یا C-CPI-U

شاخص C-CPI-U یا شاخص قیمت مصرف کننده زنجیره‌ای برای تمام شهرنشینان، یک شاخص است که تغییرات قیمت محصولات و خدمات مصرفی را در ایالات متحده اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص با استفاده از یک فرمول طراحی شده است که تاثیر جایگزینی که مصرف‌کنندگان در میان دسته‌های مختلف کالا در پاسخ به تغییرات نسبی قیمت انجام می‌دهند را منعکس می‌کند.

به‌طور کلی این شاخص حالتی را در نظر می‌گیرد که مردم می‌خواهند کالاهای مختلفی را به‌جای هم بخرند، وقتی قیمت‌ها تغییر می‌کند. برای مثال، اگر قیمت سیب گران شود، ممکن است مردم بیش‌تر دوست داشته‌باشند که موز بخرند. این شاخص سعی می‌کند هزینه زندگی را بهتر برآورد کند. شاخص C-CPI-U از سال 2002 توسط دفتر آمار کار BLS منتشر شده و مکمل شاخص‌های CPI-U و CPI-W است.

شاخص قیمت مصرف کننده CPI-E

CPI-E یک شاخص است که نشان می‌دهد آمریکایی‌های بالای 62 سال چقدر پول برای چیزهای مختلف هزینه می‌کنند. این شاخص به چیزهایی که برای این گروه از مردم مهم‌تر هستند، مثل پزشکی و خانه، اهمیت بیش‌تری می‌دهد و به چیزهایی که برای آن‌ها مهم نیستند، مثل تحصیل و سفر، اهمیت کم‌تری می‌دهد.

شاخص CPI-E فقط برای آمریکایی‌های بالای 62 سال است و برای بقیه کاربردی ندارد. برای بقیه، شاخص‌های دیگری هستند که نشان می‌دهند قیمت‌ها در مناطق مختلف آمریکا چطور تغییر می‌کنند. بعضی از این شاخص‌ها هم به فصل‌ها توجه می‌کنند و چیزهایی که قیمت‌شان زیاد تغییر می‌کند، مثل غذا و انرژی را نادیده می‌گیرند.

شاخص قیمت مصرف کننده شامل چند دسته‌بندی‌ می‌شود؟

CPI بخش‌های متنوعی از هزینه‌های مصرف‌کنندگان را شامل می‌شود. این هزینه‌ها شامل گروه‌های متنوعی مثل غذا و نوشیدنی، مسکن، پوشاک، حمل‌ونقل، مراقبت‌های پزشکی، تفریح، آموزش و ارتباطات و سایر کالاها و خدمات می‌شود. هر گروه وزن مخصوص خود را در محاسبه شاخص کل دارد که بیانگر اهمیت آن گروه در بودجه متوسط مصرف‌کننده است. برای مثال، در سال 2020 در ایالات متحده، گروه غذا و نوشیدنی، وزن 14.3 درصدی داشته است، در حالی که گروه مسکن وزن 42.4 درصدی داشت. CPI برای مقاصد مختلفی مثل تنظیم دستمزدها، حقوق بازنشستگی، مالیات‌ها و مزایا بر اساس تورم و به‌عنوان شاخص هزینه زندگی و کارایی اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

CPI چه کاربردهایی دارد؟

CPI یک شاخص است که نشان می‌دهد قیمت کالاهایی که مصرف‌کنندگان می‌خرند، چقدر تغییر کرده است. به‌طور کلی این شاخص می‌گوید که تورم چقدر است. تورم یعنی این‌که قیمت‌ها بالا می‌روند، اما قدرت خرید پول ملی کم‌تر می‌شود. CPI در خیلی از موارد کاربرد دارد که در ادامه با هریک از آن‌ها آشنا می‌شوید.

فدرال رزرو FED

FED یک سازمان است که سیاست‌های پولی آمریکا را تعیین می‌کند. این سازمان می‌خواهد که تورم در حدود ۲ درصد باشد. اگر تورم بیش‌تر از این شود، FED می‌تواند نرخ بهره را بالا ببرد. این کار باعث می‌شود که وام گرفتن سخت‌تر و گران‌تر شود. اگر تورم کم‌تر از این مقدار شود، FED می‌تواند نرخ بهره را پایین بیاورد. این کار باعث می‌شود که شهروندان راحت‌تر و ارزان‌تر وام دریافت کنند.

بیشتر بخوانید: عوامل موثر بر نرخ بهره

دولت آمریکا

دولت آمریکا از شاخص قیمت مصرف کننده برای محاسبه پرداخت‌هایی که به شهروندان خود انجام می‌دهد، استفاده می‌کند. برای مثال اگر CPI بالا برود، دولت باید به کسانی که بازنشسته هستند یا مشکلات اجتماعی دارند، بیش‌تر پول بدهد. دولت همچنین از CPI برای تعیین مالیات‌ها و هزینه‌های دیگر نیز استفاده می‌کند.

مسکن

قیمت خانه‌ها و اجاره‌ها هم بستگی به CPI دارند. اگر CPI بالا برود، دولت می‌تواند نرخ وام‌های مسکن را بالا ببرد. این کار باعث می‌شود که خریدن یا ساختن خانه سخت‌تر و گران‌تر شود. از طرف دیگر، اگر شما خانه دارید، می‌توانید از CPI برای افزایش اجاره خانه‌تان استفاده کنید.

بازارهای مالی

بازارهای مالی جاهایی هستند که می‌توانید سهام، اوراق بهادار، ارز و دارایی‌های دیگر را خریدوفروش کنید. شاخص قیمت مصرف کننده در این بازار بسیار تاثیر دارد. این بازارها به سیاست‌های FED واکنش نشان می‌دهند. اگر CPI بالا برود، FED ممکن است نرخ بهره را بالا ببرد. این کار باعث می‌شود که سود شرکت‌ها کم‌تر شود و قیمت سهام‌ها پایین بیاید. اما اگر CPI پایین بیاد، FED ممکن است نرخ بهره را پایین بیاورد. این کار باعث می‌شود که سود شرکت‌ها بیش‌تر شود و قیمت سهام‌ها بالا برود.

بازار کار

CPI روی بازار کار هم تاثیر دارد. بازار کار جایی است که می‌توانید کار پیدا کنید یا کارمند بگیرید. اگر CPI بالا برود، ممکن است حقوق‌ها هم بالا بروند. این کار باعث می‌شود که قدرت خرید مردم بیش‌تر شود؛ اما اگر CPI پایین بیاد، ممکن است حقوق‌ها هم پایین بیایند. این رخ‌داد باعث می‌شود که قدرت خرید مردم کم‌تر شود.

CPI و نرخ بیکاری

CPI و نرخ بیکاری معمولاً برعکس هم عمل می‌کنند؛ یعنی اگر CPI بالا برود، نرخ بیکاری پایین می‌آید. اگر CPI پایین بیاد، نرخ بیکاری بالا می‌رود. این اتفاق می‌تواند به خاطر سیاست‌های FED باشد. برای مثال وقتی کرونا شدید شد، FED سعی کرد که بازار کار را تقویت کند. این کار باعث شد نرخ بیکاری کم شود، اما CPI هم زیاد شد. بعد FED تصمیم گرفت که CPI را کم کند. این کار باعث شد که نرخ بهره بالا برود و وام گرفتن سخت‌تر شود. این کار می‌تواند نرخ بیکاری را بالا ببرد.

شاخص قیمت مصرف کننده چگونه بر بازار فارکس تاثیر می‌گذارد؟

CPI یا شاخص قیمت مصرف کننده، در اصل معیاری برای سنجش تورم است که تغییر در قیمت تمام شده یک سبد کالا و خدمات را منعکس می‌کند. معامله‌گران فارکس به CPI توجه می‌کنند، زیرا می‌تواند بر سیاست پولی بانک مرکزی تأثیر بگذارد که به نوبه خود بر نرخ بهره و قدرت ارز نیز تأثیرگذار است.

به‌طور کلی، CPI بالاتر نشان‌دهنده نرخ تورم بالاتر است که ممکن است بانک مرکزی را وادار کند تا نرخ بهره را برای مهار فشار تورمی افزایش دهد. نرخ بهره بالاتر، ارز را برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر می‌کند، زیرا بازده بالاتری را برای سپرده‌های آن‌ها ارائه می‌دهد. بنابراین، CPI بالاتر ممکن است منجر به افزایش ارزش پول در بازار فارکس شود.

در مقابل، CPI پایین‌تر نشان‌دهنده نرخ تورم پایین‌تر است که احتمال دارد بانک مرکزی را وادار کند که نرخ بهره را برای تحریک فعالیت اقتصادی کاهش دهد. نرخ بهره پایین‌تر، جذابیت ارز را برای سرمایه‌گذاران کم‌تر می‌کند، زیرا بازده کم‌تری را برای سپرده‌های آن‌ها ارائه می‌دهد. بنابراین، کاهش CPI ممکن است ارزش یک ارز را در بازار فارکس پایین بیاورد.

البته CPI تنها عاملی نیست که بر بازار فارکس تاثیر می‌گذارد. سایر شاخص‌های اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلیGDP، نرخ بیکاری، تراز تجاری و وضعیت سیاسی نیز در تعیین عرضه و تقاضای یک ارز نقش دارند. معامله‌گران فارکس باید قبل از هر نوع تصمیم‌گیری معاملاتی، عوامل تاثیرگذار بر این بازار را شناسایی کنند.

با شاخص CPI چگونه معامله کنیم؟

معامله با شاخص قیمت مصرف کننده بسته به چشم‌انداز بازار و ریسک‌پذیری شما می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود. در این‌جا چند استراتژی مهم و کاربردی را بررسی می‌کنیم.

خرید یا فروش جفت‌ارز

در صورتی که پیش‌بینی می‌کنید که CPI یک کشور بیش‌تر یا کم‌تر از انتظارات بازار تغییر می‌کند، می‌توانید ارز آن کشور را نسبت به ارز دیگری معامله کنید. برای مثال، در صورتی که پیش‌بینی کنید که CPI ایالات متحده بالاتر از انتظارات است، می‌توانید USD/JPY را خریداری کنید؛ به این معنی که دلار آمریکا را خریداری کرده و ین ژاپن را بفروشید.

دلیل این کار این است که CPI بالاتر به معنی تورم بالاتر است که می‌تواند سبب افزایش نرخ بهره و تقویت دلار آمریکا شود. در مقابل، در صورتی که پیش‌بینی می‌کنید که CPI ایالات متحده کم‌تر از انتظارات است، می‌توانید USD/JPY را بفروشید؛ به این معنی که دلار آمریکا را فروخته و ین ژاپن را خریداری کرده‌اید. این اقدام به این دلیل است که کاهش CPI به معنی تورم کم‌تر بوده که می‌تواند منجر به کاهش نرخ بهره و ضعف دلار آمریکا شود.

معامله آپشن روی جفت‌ارزها

در صورتی که از جهت CPI یا جفت‌ارز مطمئن نباشید، اما حرکت قیمت بزرگی را پیش‌بینی کنید، می‌توانید آپشن‌ها را بر روی جفت‌ارز معامله کنید. آپشن‌ها در واقع قراردادهایی هستند که به شما حق خرید یا فروش یک دارایی پایه در قیمت و زمان مشخص را می‌دهند، اما اجباری ندارید.

برای مثال، در صورتی که پیش‌بینی کنید CPI ایالات متحده باعث حرکت قیمت بزرگی در USD/JPY می‌شود، اما از جهت تغییر قیمت آن مطمئن نباشید، می‌توانید یک آپشن straddle بر روی USD/JPY خریداری کنید. آپشن straddle ترکیبی از گزینه خرید و گزینه فروش با قیمت و تاریخ انقضا یکسان است. به این ترتیب، می‌توانید از افزایش یا کاهش قیمت دلار/ین سود ببرید، تا زمانی که حرکت قیمت بیش‌تر از هزینه آپشن‌ها باشد.

معاملات آتی یا ETF بر اساس تورم

در صورتی که بخواهید شاخص قیمت مصرف کننده را بدون تاثیر ارزها معامله کنید، می‌توانید معاملات آتی یا ETF ها را بر اساس تورم انتخاب کنید. معاملات آتی قراردادهایی هستند که شما را ملزم به خرید یا فروش دارایی پایه در قیمت و زمان مشخص می‌کنند. ETFها صندوق‌هایی هستند که عمل‌کرد یک شاخص یا سبدی از دارایی‌ها را دنبال می‌کنند.

برای مثال، در صورتی که پیش‌بینی کنید CPI ایالات متحده افزایش یابد، می‌توانید معاملات آتی TIPS یا ETF را خریداری کنید. TIPS اوراق بهادار محافظت شده از تورم خزانه‌داری هستند که اصل و سود پرداختی خود را بر اساس CPI تنظیم می‌کنند. به این ترتیب می‌توانید از تورم بالاتر و قیمت اوراق قرضه بالاتر سود ببرید. در مقابل، در صورتی که پیش‌بینی کنید CPI ایالات متحده کاهش یابد، می‌توانید معاملات آتی TIPS یا ETF را بفروشید؛ به این ترتیب می‌توانید از تورم کم‌تر و کاهش قیمت اوراق سود ببرید.

بیشتر بخوانید: معاملات آتی ارز

خدمات اپوفایننس

اپوفایننس کارگزاری است که به شما امکان داد و ستد ابزارهای مالی مختلف مانند جفت‌ارزها، کالاها، ارزهای دیجیتال، سهام و شاخص‌ها را از طریق پلت‌فرم‌های آنلاین می‌دهد. شما می‌توانید از اپوفایننس برای انجام معاملات خود استفاده کنید. این کارگزاری معتبر و قابل اعتماد، محبوبیت زیادی بین معامله‌گران در سراسر جهان دارد؛ به‌خصوص برای کاربران فارسی زبان. این کارگزاری دارای ابزارها و ویژگی‌های پیشرفته‌ای مانند نمودارها، شاخص‌ها و پلت‌فرم‌های کاربردی است که می‌توانند به شما در تجزیه‌وتحلیل بازار و انجام معاملاتتان کمک کنند.

اگر می‌خواهید تغییرات قیمت کالاها و خدماتی که مردم معمولاً خریداری می‌کنند را اندازه‌گیری کنید، باید به شاخص قیمت مصرف کننده توجه کنید. این شاخص یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده تورم و وضعیت اقتصادی کشور است.

معامله‌گران فارکس به CPI اهمیت زیادی می‌دهند، چون می‌تواند تغییرات در سیاست پولی بانک مرکزی را نشان دهند. این سیاست پولی می‌تواند باعث شود که ارز یک کشور نسبت به ارزهای دیگر قوی‌تر یا ضعیف‌تر شود.

قدرت یا ضعف ارز یک کشور، نه تنها روی معامله‌گران فارکس تأثیر دارد، بلکه روی سود و زیان شرکت‌هایی که در بازارهای مختلف جهان فعالیت می‌کنند نیز اثر می‌گذارد.

منبع +++